پیرامون ابراء ذمه و شرایط آن
ابراء در لغت ، مصدر باب افعال از ریشه « برء » به معنی دور کردن و تخلیص و رهانیدن و رهایی از بدهی و اسقاط ذمه مدیون است.
در اصطلاح حقوق ابراء، عمل حقوقی یکطرفه و ایقاعی است که براساس آن دائن حق خود را نسبت به مدیون ساقط می‌کند مثل کسی که مبلغی از دیگری طلب دارد، ولی او را از پرداخت آن برئ می‌کند.
لذا ابراء عبارت است از اسقاط دین به وسیلۀ طلبکار یا داین .
طبق ماده ۲۸۹ قانون مدنی ابراء یکی از اسباب سقوط تعهدات دانسته شده و قانونگذار آنرا چنین تعریف می کند : ”ابراء عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرفنظر نماید.”
از مصادیق ابراء می‌توان به ابراء مهریه ، ابراء حق قصاص و دیه و نیز ابراء طلب وجه طلبکار اشاره کرد .
شرایط ابراء کننده
الف- قصد و رضایت داشته باشد.
ب- اختیار قانونی داشته باشد.
ج- اهلیت داشته باشد.
شرائط موضوع ابراء
1) دین موجود باشد : یعنی دین باید به وجود آمده باشد تا بتوان آن را ابراء نمود .
2) دین آزاد باشد : یعنی موضوع دین به نفع شخص دیگری بازداشت نشده باشد.
3) دین کلی باشد : مورد ابراء باید کلی باشد و اگر عین
معین باشد و طلب¬کار بخواهد از آن صرفنظر کند ، به آن اعراض می گویند .
آثار ابراء
مهمترین اثر ابراء برائت ذمه مدیون است و به تبع آن ابراء قابل رجوع نمی باشد ؛ زیرا دین مدیون ،
ساقط شده و مجدداً باز نمی‌شود . در نتیجه با برائت ذمه مدیون، تضمین‌های دین نیز
منحل میشود و در نهایت وثیقه‌های دین از بین رفته و ذمه ضامنان بری می‌گردد . لیکن
ابراء ضامن در ضمان تضامنی و غاصب باعث سقوط دین نشده و ذمه مدیون همچنان مشغول
خواهد بود مگر اینکه هدف ابراءکننده از ابراء مسئولین متضامن، ابراء از اصل دین
باشد که در این صورت ذمه مدیون نیز آزاد میشود. این در حالی است که در ضمان
غیرتضامنی، با ابراء ذمهء ضامن (وفق ماده ۷۱۸ قانون مدنی) تبعاً ذمه مضمون عنه هم
بری میشود .
** سید علی شاه صاحبی، وکیل پایه یک دادگستری
به نقل از سایت باشگاه خبرنگاران
