“دیوان محاسبات کشور” مؤسسه‌ای دولتی است که در امور مالی و اداری مستقل است و
زیرنظر مجلس شورای اسلامی به عنوان بازوی نظارتی آن عمل می‌کند.
این دیوان به کلیه حساب‌های وزارتخانه، مؤسسات،
شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌هایی که به نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده
می‌کنند به ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد رسیدگی یا حسابرسی می‌نماید که هیچ
هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد.
دیوان محاسبات، حساب‌ها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‌آوری و
گزارش تفریغ بودجه هر سال را به انضمام نظارت خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم
می‌نماید.
دیوان محاسبات در اصطلاح حقوقی
دیوان محاسبات دادگاهی است مالی که مأمور معاینه و تفکیک محاسبات اداره مالیه و تفریغ کلیه حسابداران خزانه بوده و نیز نظارت می‌کند که هزینه‌های معینه در بودجه از میزان معین شده تجاوز نکند و تغییر و تبدیل
نیابد و هر وجهی در محل خود صرف شود و نیز مکلف است که در امر معاینه و تفکیک
محاسبات ادارات دولتی و جمع‌آوری سند خرج محاسبات و صورت کلیه محاسبات مملکتی اقدام
نماید.
با توجه به صراحت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چگونگی ساختاری و
مفهوم چنین تعریفی بطور صریح در اصول ۵۴ و ۵۵ قانون اساسی آمده است.
دیوان محاسبات کشور علاوه بر ستاد مرکزی مستقر در پایتخت، در کلیه مراکز استانها نیز به موجب قانون تشکیلات استانی دارد. آخرین رئیس دیوان محاسبات کشور که در سال ۱۳۸۷ منصوب گردید آقای عبدالرضا رحمانی فضلی می‌باشد.
وظایف و اختیارات
*حسابرسی یا رسیدگی کلیه حساب‌های درآمد وهزینه وسایر دریافت‌ها و پرداخت‌ها و نیز صورت‌های مالی دستگاها از نظر مطابقت با قوانین ومقررات مالی و سایر قوانین مربوط و ضوابط لازم الاجراء
* بررسی وقوع عملیات مالی در دستگاه‌ها به منظور اطمینان از حصول و ارسال صحیح و به موقع درآمد و یا انجام هزینه و سایر دریافت‌ها و پرداخت‌ها.
* رسیدگی به موجودی حساب اموال و دارایی‌های دستگاه‌ها
* بررسی جهت اطمنیان از برقراری روش‌ها و دستورالعمل‌های مالی
وکاربرد موثر آنها در جهت نیل به اهداف دستگاه‌های مورد رسیدگی.
* اعلام نظر در خصوص لزوم وجود مرجع کنترل‌کننده داخلی و یا عدم کفایت مرجع کنترل کننده
موجود در دستگاه‌های مورد رسیدگی با توجه به گزارشات حسابرسی‌ها و رسیدگی‌ها انجام
شده جهت حقوق بیت‌المال.
* رسیدگی به حساب کسری ابوالجمعی وتخلفات مالی و هرگونه اختلاف حساب مامورین ذیربط دولتی دراجرای قوانین ومقررات بترتیب مقرر در این قانون.
* تجزیه و تحلیل لایه تفریغ بودجه ارسالی ازطرف قوه مجریه براساس نتایج حاصل از بررسی‌ها، رسیدگی‌ها و یا حسابرسی‌های انجام شده و تهیه وارائه گزارش حاوی نظرات به مجلس شورای اسلامی.
سایر اعضای تشکیلات دیوان محاسبات کشور عبارتنداز:
الف: دو معاون
ب : تعداد مامور لازم
ج : تعداد کافی حسابرس وممیز حساب وکارشناس فنی
د : مستخدمین اداری
مستشاران دیوان محاسبات کشور پس از افتتاح هر دوره
قانون‌گذاری از بین کارکنان امین ومتدین ومتخصص در امور دیوان محاسبات و یا افراد
دیگر واجد شرایط مذکور در این ماده انتخاب می‌شوند، همچنین رئیس و دادستان واعضاء هیات‌های مستشاری تا انتخاب و معرفی اعضاء جدید در هر دوره قانون‌گذاری به کار خود ادامه خواهند داد و انتخاب
مجدد آنها بلامانع است.
