حقوق خانواده یکی از مهمترین و جالب‌ترین بخش‌های حقوق مدنی است که جنبه
حقوقی صرف ندارد بلکه آمیخته با مسائل اجتماعی و اخلاقی و مذهبی است و بیشتر
قواعد آن مربوط به نظم عمومی و اخلاق حسنه است. لذا ضرورت دارد مواردی در خصوص
تشکیل خانواده و روابط حقوقی بین زن و مرد بررسی شود.
نامزدی
۱- حدفاصل بین خواستگاری و عقد نکاح را نامزدی گویند.
۲- نامزدی دورانی است که برای آشنایی هرچه بیشتر دختر و پسری که قصد ازدواج دارند
با رعایت حدود شرعی مفید خواهد بود.
۳- به موجب قانون (ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی) نامزدی، ایجاد علقه زوجیت نمی‌کند و هریک
از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می‌تواند از وصلت امتناع کند.
۴- دوران نامزدی فرصت مناسبی برای شناخت یکدیگر است در هر حال سعی کنیم تا حد
ممکن از طولانی شدن آن و معاشرت غیرمتعارف اجتناب کنیم.
۵- در این فرصت برنامه ها و اهداف زندگی مشترک را با نامزد خود به طور دقیق مطرح کرده
و نظر وی را نیز در آن باره جویا شویم.
۶- روحیه سخت کوشی، آرمانگرایی، مسئولیت پذیری و تعلقات مذهبی طرف مقابل را
مورد توجه قرار دهیم.
۷- هرچند پایه و اساس زندگی برحسن اعتماد زن و شوهر می‌باشد لیکن نسبت به
اظهارات، ادعاها و غیره به نحو مقتضی بررسی و تحقیق کنیم.
۸- درصورت برهم خوردن نامزدی هریک از طرفین میتوانند هدایایی که برای ازدواج به طرف
دیگر و یا والدین او داده‌اند را مطالبه کند.
۹- درصورت فوت یکی از نامزدها نیازی به استرداد هدایا به خانواده متوفی نیست.
سند نکاحیه
به استناد ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی به منظور حفظ کیان خانواده، ثبت واقعه ازدواج
دایم، طلاق و رجوع طبق مقررات الزامی است. چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی
مبادرت به ازدواج دایم، طلاق و رجوع کند به مجازات حبس تعزیری تا یک سال محکوم
می‌گردد.
– در سند نکاح‌نامه مشخصات زوج و زوجه، مهریه و سایر شرایط ذکر و به امضاء طرفین
می‌رسد.
– طرفین میتوانند، ضمن عقد ازدواج شرایطی را نیز ذکر نماید لیکن باید توجه نمایند شرط
ضمن عقد جزء شروط صحیح باشد. بنابراین شروط زیر را در عقد نیاورند:
۱- شرطی که انجام آن غیرمقدور است.
۲- شرطی که در آن نفع و فایده نیست.
۳- شرطی که نامشروع است.
۴- شرطی که خلاف مقتضای عقد است.
۵- شرط مجهولی که موجب جهل به عوضین شود.
– در هر سند نکاح‌نامه، تعدادی شرط به صورت پیش فرض آمده که طرفین میتوانند ضمن
مطالعه آنها را قبول کنند که سردفتر ازدواج باید دقیقاً این شروط را تفهیم نماید و مسئولیت
ناشی از هریک را به طور شایسته و به صورت خصوصی به طرفین یادآور شود.
– دقت در امضاء سند و یا تنظیم شروط ضمن عقد ازدواج، از بروز خیلی از اختلافات
احتمالی پیشگیری خواهد کرد.
– اختیار تعیین مسکن با شوهر است مگر آن که به موجب شرطی به زن داده شده باشد
(ماده۱۱۱۴ قانون مدنی).
