بررسی یک پرونده: دادخواست مطالبه نفقه معوقه

شروع اختلاف

خواهان خانم خديجه، دادخواستي به خواسته مطالبه نفقه معوقه و احتساب قانوني آن و تقاضای اعسار موقت از پرداخت هزينه دادرسي تنظيم کرده و پس از ابطال تمبر دعوای غيرمالي بر روی آن تقدیم مجتمع قضایی دادگاه‌های خانواده کرده است.

وی به عنوان ضمایم و دلایل دعوای خود در بخش مربوط به پیوست‌های دادخواست كپي مصدق شناسنامه و عقدنامه را درج کرده است. بعد از تقديم دادخواست و ثبت آن، پرونده متشکله توسط معاونت ارجاع به شعبه‌ای از شعبه‌های دادگاه خانواده مستقر در آن مجتمع قضایی برای رسيدگي ارسال می‌شود. مدير شعبه پس از بررسي مراتب تكميل پرونده را تایيد کرده است و به نظر رياست محترم دادگاه مي‌رساند.

رياست شعبه دادگاه دستور مي‌دهد تا تعیین وقت جلسه رسیدگی صورت گیرد. مطابق با دستور مدير دفتر، تعيين وقت جلسه رسيدگي صورت گرفته و به  این ترتیب در قالب ارسال احضاریه‌ای، طرفين دعوت شده و نسخه ثاني دادخواست و ضمایم آن براي خوانده ‌دعوا ارسال مي‌شود. خواهان در بخش مربوط به شرح دادخواست خويش عنوان کرده است: «خوانده همسر قانوني اینجانب بوده و از تاريخ 3 سال پیش بدون دليل موجه اينجانب را بلاتكليف رها کرده و هيچگونه نفقه و خرجي نیز به من  نپرداخته و به وظايف شرعي و قانوني خود عمل نكرده و با وجود تمكين، تلاش بنده در وصول حقوقم موثر نبوده است. به این ترتیب به استناد مواد 1106 و 1108 قانون مدني و ماده 1111 از همان قانون تقاضاي صدور حكم بر محكوميت خوانده به پرداخت نفقه معوقه‌ام تا صدور حكم با احتساب خسارات قانوني را دارم».  از سوی دفتر دادگاه به خواهان اخطار مي‌شود كه شهود خود را جهت اثبات اعسار به همراه بياورد. در وقت مقرر جلسه دادگاه تشكيل شده و خواهان حاضر شده، ولي خوانده با وجود ابلاغ اخطاريه و رعايت انتظار كافي حضور نداشته و لايحه‌اي نیز ارسال نکرده است. خواهان خواسته خود را به شرح دادخواست تقديمي بيان مي‌كند و نيز عنوان مي‌كند كه از پرداخت  هزينه دادرسي معسر بوده و شهود خود را آورده‌ام. دادگاه از شهود به نام‌هاي منصوره، مرضيه و غلامرضا استماع شهادت کرده و صورت‌مجلس تنظیم مي‌كند و همه شهود مراتب ادعاي خواهان را گواهي کرده و شهادت به همسر بودن وي و اين‌كه شوهرش مدتي است که ترک منزل کرده است و نفقه پرداخت نمي‌كند شهادت داده‌اند.  دادگاه پس از استماع اظهارات خواهان ختم رسيدگي را اعلام و به شرح ذيل مبادرت به صدور راي مي‌کند.

راي اعسار

درخصوص دعواي خانم خديجه به طرفيت آقاي غلامرضا به خواسته اعسار از پرداخت هزينه دادرسي برای مطالبه نفقه معوقه با عنايت به محتويات پرونده و اظهارات شهود معرف خواهان كه همگي عدم توانايي خواهان را به پرداخت هزينه دادرسي برای مطالبه نفقه اعلام کرده‌اند، با عنايت به وضع خاص خواهان كه خانه‌دار بوده، ادعاي وي بر این دادگاه محرز و مسلم شده است و مستندا به ماده 504 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب  در امور مدنی مصوب سال 1379 دادگاه حكم بر اعسار موقت خواهان از پرداخت هزينه دادرسي صادر و اعلام مي‌کند. بديهي است در صورت احراز ملائت خواهان ايشان مكلف به پرداخت هزينه دادرسي به نفع صندوق دولت است. راي صادره غيابي و ظرف 20 روز قابل واخواهي در اين دادگاه و سپس ظرف مدت 20 روز پس از آن قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران است.

به طرفين اخطار مي‌شود تا در مورخه 8/9/92 برای شركت در جلسه رسيدگي به موضوع مطالبه نفقه حاضر باشند. جلسه دادگاه در وقت مقرر تشكيل شده و خواهان حاضر بوده، اما خوانده با وجود ابلاغ قانوني در دادگاه حاضر نشده و خواهان خواسته خود را وفق دادخواست تقديمي عنوان مي‌كند. دادگاه با توجه به اوراق و محتويات پرونده ختم رسيدگي را اعلام و به شرح آتي مبادرت به صدور راي مي‌کند.

رای مربوط به مطالبه نفقه

در خصوص دعواي خانم خديجه به طرفيت آقاي غلامرضا به خواسته مطالبه نفقه معوقه به اين توضيح كه خواهان بيان کرده، خوانده همسر شرعي و قانوني من مي‌باشد و مدت 16سال است با وي ازدواج كرده‌ام كه خوانده از تاريخ 6/3/91 منزل مشترك را ترك کرده و نفقه من را پرداخت نكرده است و مدت سه سالی می‌شود كه همسر ديگري اختيار کرده است، از دادگاه تقاضاي محكوميت خوانده به پرداخت نفقه معوقه‌ام از تاريخ 6/3/91 تا اجرای حکم را دارم، دادگاه با توجه به اوراق محتويات پرونده از جمله سند نكاحيه شماره 7613 صادره از دفتر رسمي ثبت ازدواج علقه زوجيت بين طرفين محرز و مسلم است، به این ترتیب با عنايت به اين‌كه نفقه زوجه به عهده زوج است و خوانده با ابلاغ قانوني در جلسه دادرسي حاضر نشده و دفاع موثري را به عمل نياورده است، به این ترتیب دادگاه ادعاي خواهان را وارد تشخيص داده و به استناد مواد 1106 و 1107 و 1206 قانون مدني خوانده را به پرداخت مبلغ نفقه زوجه از تاريخ 6/3/91 تا تاريخ صدور حكم برای نفقه معوقه خواهان محكوم مي‌کند. راي صادره غيابي بوده و ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل واخواهي در همين شعبه و سپس ظرف مدت 20 روز پس از آن قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران است.  پس از سپري شدن مهلت واخواهي و تجديدنظرخواهي، راي صادره به علت عدم اعتراض خوانده دعوا قطعي و درخواست صدور اجرایيه توسط خواهان دعوا و حسب درخواست وی برگه اجرایيه صادر و به خوانده ابلاغ شد.

تحلیل پرونده

یکی از نکته‌هایی که این شعبه دادگاه خانواده از آن غفلت کرده است، عدم تعیین جلسه‌ای جداگانه برای رسیدگی ابتدایی به تقاضای اعسار موقت از پرداخت هزینه دادرسی است. اصولا ابتدا باید به این خواسته خواهان دعوا مستقلا رسیدگی شده و تعیین تکلیف شود. اما در این پرونده دادگاه به طور کلی یک جلسه را برای رسیدگی به هر دو خواسته خواهان اختصاص داده است که شایسته بود این دو خواسته از یکدیگر تفکیک شده و برای هر یک از آنها دو جلسه رسیدگی جداگانه تعیین می‌شد. در ضمن تا زمانی که قاضی دادگاه قرار استماع شهادت شهود صادر نکرده است، خواهان دعوا نباید خودسرانه شهود خود را در جلسه رسیدگی دادگاه حاضر کند. طرح دعوي و سير رسيدگي از نظر شكلي منطبق با قانون صورت گرفته و در خصوص ادعاي اعسار خواهان دادگاه به درستي پس از احراز اعسار نامبرده حكم صادر کرده است. در خصوص مطالبه نفقه، با توجه به اين‌كه پرداخت نفقه از وظايف زوج است و در این پرونده نامبرده در دادگاه حاضر نشده و دفاع موثري ارایه نكرده است، به این ترتیب دادگاه با استناد به مواد 1106 و 1107 و 1206 قانون مدنی، خوانده را به پرداخت نفقه معوقه خواهان محكوم كرده است. طبق ماده 1206 قانون مدنی، زوجه در هر حال مي‌تواند براي نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوي کند. با وقوع نكاح دایم، زوجه حق مطالبه نفقه و تعقيب آن را خواهد داشت و در دعوي مطالبه نفقه، اصل بر عدم پرداخت نفقه از ناحيه زوج است. به این ترتیب زوج بايد دلايل پرداخت نفقه به زوجه را ارایه کند و رسيدگي به اين موضوع نيازي به تكليف ندارد و در صورتي كه زوج نتواند پرداخت نفقه را ثابت کند، دادگاه بايد به نفع زوجه حكم صادر کند.

به نقل از سایت حمایت