نقدی بر کتاب «حقوق ورزشی» اثر مشترک 3 نویسنده ایرانی
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این اثر مکتوب ورزشی باید گفت که تالیف و انتشار چنین کتابی را باید اتفاقی خوشایند برای ورزش ایران و حوزه آثار مکتوب تربیت بدنی قلمداد کرد، زیرا هم تا اندازه زیادی جای کاملا خالی مقوله حقوق در ورزش را پر می‌کند و هم این که تالیف چنین اثری از سوی نویسندگان ایرانی، اقدامی شایسته است. البته دکتر فراهانی و همکارانش برای نگارش چنین کتابی در کنار استفاده از حدود 30 منبع مکتوب داخلی، از چندین و چند منبع مکتوب خارجی نیز بهره برده‌اند که این امر بر غنای کارشان می‌افزاید.
درباره محتوای این کتاب هم باید گفت که چون خلاء وجود یک اثر مکتوب ویژه دانشجویان رشته تربیت‌بدنی و ورزش در حوزه حقوق ورزشی، بدون شک دليل اصلی تالیف این کتاب است، بنابراین هم تعیین فصل‌ها و هم زبان نگارشی مولفان اثر تا اندازه زیادی مطابق با سرفصل‌ها و ادبیات دانشجویی منطبق است و اگرچه این موضوع یک ضعف محسوب نمی‌شود اما ناخودآگاه آن را تا حدی از دایره آثار پژوهشی خارج می‌کند.
به عنوان نخستین نقطه ضعف این اثر باید به بی‌دقتی مشهود در مقدمه‌ها و مدخل‌های برخی فصل‌ها و بخش‌های این کتاب اشاره کرد. این بی‌دقتی که تا حدی نشان‌دهنده شتاب مولفان برای پرداختن به اصل مطلب یا حتی قرار دادن وظیفه مقدمه‌نویسی بر عهده یکی از سه مولف است، باعث می‌شود که موضوع حساس حقوق ورزشی تا حدی برای مخاطب اثر؛ آن هم در هنگامه برخورد نخستین با فصل‌ها و بخش‌های کتاب، رنگ ببازد و وجاهت خود را از دست بدهد.
کافی است نگاهی به مقدمه‌های آثار مکتوب حقوق حوزه‌های مختلف بیندازیم تا این موضوع کاملا نمایان شود. به عنوان مثال، در فصل نخست، مقدمه کتاب به نوعی نوشته شده‌است که گویا وقوع حادثه یا آسیب‌دیدگی، دليل پایه‌گذاری حقوق در حوزه ورزش است یا جانمایه آن را تشکیل می‌دهد، در حالی که حق در هر مقوله‌ای فی‌نفسه وجود دارد؛ چه رویدادی آن را نقض کند یا نکند. مثال دیگر در این باره، این‌که فصل مهمي با عنوان «بررسي كاربرد غيرمجاز داروها در ورزش(دوپينگ) و مسائل حقوقي مرتبط با آن» با مقدمه ضعيفي شروع مي‌شود كه امكان دارد مخاطب را از مطالعه مباحث مطرح شده در اين فصل منصرف کند.
در بخشی از این مقدمه آمده‌است: «جوانان معتقدند با خوردن اين داروها(دوپينگ) اندام زيبايي پيدا مي‌كنند و با پوشيدن لباس‌هاي تنگ و چسبان مي‌توانند اندام خود را به رخ دوستان و آشنايان بكشانند». چنين مقدمه ضعيفی هرگز توجيه نمي‌كند كه چرا مثلا يك شطرنجباز از برخي داروهاي غيرمجاز براي كسب تمركز بيشتر استفاده مي‌كند، آن هم در حالي كه هرگز قصد ندارد عضله مغزش را به رخ كسي بكشد؟! ضمن اين كه اين مقدمه عاري از هرگونه اشاره‌اي به توليد‌كنندگان، توزيع‌كنندگان و همچنين توصيه‌كنندگان مواد دوپينگي است.
این چند نقطه ضعف پیش از نقاط قوت این کتاب گفته شد تا مشخص شود اگر نگاهی حرفه‌ای در حوزه نگارش(از سوی مولفان) و تولید کتاب(از نگاه ناشر) به اندازه کافی وجود داشت «حقوق ورزشی» بدون شک می‌توانست یکی از آثار برتر حوزه تربیت بدنی و ورزش باشد.
اگر این کتاب را نخستین اثر تخصصی حوزه حقوق ورزشی در ایران در نظر بگیریم، باید گفت که خوشبختانه این خشت اول، کج بنا نهاده نشده است و می‌توان آن را مبنا و پایه‌ای برای مکتوبات بعدی این حوزه در نظر گرفت. در حقیقت، دکتر فراهانی و همکارانش توانسته‌اند اثری قابل اعتنا را در حوزه حقوق ورزشی به رشته تحریر درآورند. بدون شک، تبیین برخی وظایف حقوق مدیران، مسوولان، سرپرستان و مربیان ورزشی در این اثر مکتوب، مخاطب را ـ خواه دانشجوی رشته تربیت بدنی باشد و خواه یکی از اهالی یا علاقه‌مندان حوزه ورزش ـ تا اندازه زیادی با حقوقش آشنا می‌کند.
از جمله فصل‌هایی که وجودش به این اثر مکتوب ورزشی بهایی دوچندان می‌بخشد، «آشنایی با فساد اداری در سازمان‌های ورزشی» است، آن‌جا که پس از بررسی مختصر سابقه فساد در ورزش، موضوع دامنه گسترده‌ای پیدا می‌کند. ارایه راهکارهای قانونی برای کنترل فساد در ورزش و همچنین اقدامات علیه فساد در ورزش مدرن، مباحثی بسیار جذاب و خواندنی به شمار می‌آیند؛ هرچند ذکر این موضوع در کتاب که «كنكاش براي پيدا كردن فساد خود شروع يك مصيبت است زيرا تحقيق در اين مسائل، خطرآفرين و بسيار مشكل است» به نوعی آب سرد را بر پیکره مخاطب می‌ریزد و اگر خواننده کتاب حوصله کافی نداشته باشد، شاید با مطالعه چنین جملاتی، عطای خواندن این بخش جذاب را به سطحی بودن برخی اظهارنظرها به ویژه در مقدمه بخش ببخشد و از خیر خواندن آن بگذرد.
در مجموع، می‌توان نگارش کتاب «حقوق ورزشی» را اقدامی شایسته، قابل توجه و همچنین سنگ بنایی قابل اتکا برای ورود صاحب‌نظران حوزه حقوق به مقوله تربیت بدنی به صورت تخصصی درنظر گرفت تا از این پس، برای مداقه در موضوعات حقوق ورزشی مجبور به تحقیق و تفحص وقت‌گیر و زمان‌بر در انواع و اقسام کتاب‌های حقوقی نباشیم و حق ورزش در حوزه حقوق در آینده نه چندان دور به طور کامل ادا شود.
كتاب «حقوق ورزشي» در واقع، مقوله مهم و تاثيرگذار حقوق را درباره همه اهالي ورزش؛ از ورزشكار گرفته تا مدير، مدير و سرپرست دربرمي‌گيرد، به گونه‌اي كه در پايان مطالعه اين كتاب ممكن است اين احساس به هريك از اهالي خانواده ورزش دست دهد كه بدون مطالعه و تحقيق در حوزه حقوق ورزشي، ورزش نكند!
مطالب اين كتاب در هشت فصل بيان شده‌اند. البته مخاطب پيش از اين كه وارد فصل نخست شود، در شش صفحه مقدمه‌اي نسبتا كامل را مطالعه مي‌كند كه او را با حقوق ورزشي، ضرورت‌هاي توجه به حقوق ورزشي و توسعه آن در جامعه ورزشي و همچنين اهميت اين نوع از حقوق آشنا مي‌كند.
كتاب 246 صفحه‌اي حقوق ورزشي از سوي پژوهشگاه تربيت بدني و علوم وزشي با همكاري انتشارات حتمي منتشر شده‌است.
