به گزارش خبرنگار مهر؛ پژوهش های میدانی (مرکز پژوهشهای اسلامی سازمان زندانها) که در مورد زندانیان چک بی محل صورت گرفته نشان می دهد که عوامل زیر در صدور چک بی محل، موثرند:
1- وام نزولی (رباخواری): سرپرست خانواده برای رفع نیازهای روزانه با ربحی سنگین نزول می کند و به تدریج، بار قرض و نزول او سنگین تر می شود تا سرانجام او را از پای در می آورد و راهی زندان می شود. در یک مطالعه آماری که از میان 100 نفر از مجرمین چک برگشتی صورت گرفته 32% آن را، همین گیرندگان وام نزولی، تشکیل می دهند.
2- خرید اجناس قسطی: برخی مردم، غالبا حساب دخل و خرج و درآمد خود را نمی کنند و بی گدار به آب می زند و اقدام به خرید اجناس به صورت قسطی با قیمت بالاتر از معمول و عرفی می کنند و در وجه آن، چک می دهند. پس از مدتی در سررسید چک، خود را قادر به پرداخت نمی بینند و عاقبت، گرفتار قانون و حبس می شوند. البته بعضی هم به انگیزه کلاهبرداری و به قصد و نیت بالا کشیدن مال مردم، اجناس قسطی می خرند.
3- کلاهبرداری: بعضی با انگیزه و نیت بد، املاک و اجناسی را از دیگران- معمولا با قیمت بالا- می خرند و بابت خریدهایی که می کنند چک صادر می کنند، سپس اگر موجودی در بانک داشته باشند خالی می کنند و اموال و املاک خود را هم به نام نزدیکان و آشنایان می زنند، اما در رسید چک، مبلغ را تامین نمی کنند، این افراد یا فرار می کنند و از کشور خارج می شوند و یا به زندان می افتند.
در جامعه آماری صد نفره، 5% آنان از این گروهند. البته باید توجه داشت که چون پرونده های کلاهبرداری معمولا به اداره آگاهی ارجاع می شود و به دایره چک نمی آید، آمار مزبور، واقعی نیست.
4- مسکن: بعضی صاحب خانه ها، به شرطی خانه خود را اجاره می دهند که مستاجر یک فقره چک- در وجه حامل، نه بابت اجاره- به او بدهد تا در موقع تخلیه بتواند آن را به اجرا بگذارد و آن قدر مستاجر را زیر فشار بگذارد- حتی به قیمت زندانی کردن او- تا منزل را تخلیه کند. از میان همان صد نفر، 80% از این دسته اند.
5- رفاقت: کسی وام می گیرد و از رفیقش می خواهد تا با یک چک، وام او را ضمانت کند، هنگامی که او نمی تواند اقساط خود را بپردازد، ضامن گرفتار می شود. 5% از مجرمین مورد مطالعه از این قبیل اند.
6- مستی: نوشیدن مشروبات الکلی، زیان های فراوان جسمی و روحی دارد، یکی از آثار زیان بار آن، در چک های بی محل خود را نشان داده است؛ یعنی فرد امضا کننده چک، مست بوده و در حالت ناهوشیاری، آن را صادر کرده است.
7- اعتیاد: معتاد برای تامین مواد مورد نیاز خود به هر عملی که ممکن باشد دست می زند، که یکی از کارهای او صدور چک بی محل است.
8- فحشا: شیادانی بی صفت، زنانی را برای فحشا و ایجاد درآمد از راه فحشاگری آنان به خدمت می گیرند و برای این که آنان را استخدام کنند، ابتدا از آنها چک می گیرند تا هر موقع خواستند آنها را به اجرا بگذارند و به اتهام چک بی محل نامبردگان را تحت تعقیب قرار دهند.
9- قمار: در جمع قماربازان برای گروه داشتن مبلغ، شرط بندی و قمار، از طرفین در وجه حامل چک می گیرند. در پایان، آن که باخته چون مدعی است که در قمار، مفت بری شده، وجه چک را تامین نمی کند در نتیجه، چک او برگشت می خورد و علیه او اقدام می کنند.
به گزارش خبرنگار مهر، این آمار و دلایل در حالی است که از ابتدای سال جاری تاکنون 19 هزار زندانی جرایم مالی وارد زندانها شده اند.
