دادستان دیوان بین المللی کیفری: آغاز «بررسی مقدماتی» وضعیت فلسطین

سایت حقوقی دادآور

فاتو بنسودا، دادستان دیوان بین المللی کیفری در 16 ژانویه 2015 «بررسی مقدماتی» در مورد وضعیت فلسطین را آغاز کرد. این تصمیم دادستان در پی پیوستن فلسطین به اساسنامه دیوان بین المللی کیفری در 2 ژانویه 2015 و صدور اعلامیه 1 ژانویه 2015 مطابق بند 3 ماده 12 اساسنامه دیوان گرفته شد. در این اعلامیه فلسطین صلاحیت دیوان بین المللی کیفری را نسبت به جرایم ادعایی ارتکاب یافته «در سرزمین فلسطین اشغالی، از جمله بیت المقدس شرقی از 13 ژوئن 2014» مورد پذیرش قرار داد.

 

اقدام دادستان بر اساس قاعده 25 (1) (ج) مقررات دفتر دادستانی دیوان و با در نظر گرفتن سیاستهای دفتر دادستانی در خصوص بررسی مقدماتی انجام می شود. پیش از این دفتر دادستانی در 22 ژانویه 2009 با دریافت اعلامیه ای مطابق بند 3 ماده 12 اساسنامه اقدام به بررسی مقدماتی وضعیت در فلسطین نمود و پس از ملاحظه جوانب مختلف موضوع در 3 آوریل 2012 اعلام کرد که وضعیت فلسطین در ملل متحد به عنوان یک «موجودیت ناظر» و نه «دولت غیر عضو» مانع از آن می شود که فلسطین بتواند اقدام به صدور اعلامیه نماید. در 29 نوامبر 2012، با تصویب قطعنامه 19/67 مجمع عمومی ملل متحد، فلسطین از وضعیت «دولت ناظر غیر عضو» برخوردار شد.  

و در همین راستا دفتر دادستانی نیز اعلام کرد که فلسطین می تواند از 29 نوامبر 2012 به بعد، صلاحیت دیوان را مطابق مواد 12 و 125 اساسنامه مورد پذیرش قرار دهد. «بررسی مقدماتی» فرآیندی است که طی آن اطلاعات در دسترس به منظور احراز مبنای معقول برای آغاز تحقیقات مورد بررسی قرار می گیرد. به خصوص بر اساس بند 1 ماده 53 اساسنامه، دادستان باید مسایل مربوط به صلاحیت، قابلیت پذیرش و منافع عدالت را در تصمیم خود مدنظر قرار دهد. دادستان طی انجام «بررسی مقدماتی» کلیه اطلاعات و دیدگاههایی که به دفتر دادستانی ارائه شود مورد توجه قرار خواهد داد و طبق مقررات اساسنامه در خصوص اجرای وظایف خود با استقلال و بی طرفی عمل خواهد کرد. جنبش حماس با استقبال از اقدام دادستان از آمادگی این گروه برای ارائه گزارشها و اسنادی که مهر تأییدی بر جنایات اسرائیل خواهد بود خبر داده است.

گفتنی است پس از آن که تلاشهای فلسطین در 30 دسامبر 2014 برای تصویب قطعنامه شورای امنیت برای پایان بخشیدن به اشغال بیت المقدس شرقی، کرانه غربی و نوار غزه تا سال 2017 بی نتیجه ماند، مقامات فلسطینی اقدام به پذیرش صلاحیت دیوان بین المللی کیفری از تاریخ 13 ژوئن 2014 نمودند. هدف فلسطین از پیوستن به دیوان فراهم کردن امکان رسیدگی به جنایات جنگی اسرائیل و اعمال فشار برای خروج اسرائیل از سرزمینهای اشغالی است. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرده است که در حال مذاکره با اردن برای ارائه مجدد قطعنامه به شورای امنیت در زمینه درخواست تشکیل دولت فلسطین است.

در همین حال آمریکا به عنوان یکی از اعضای دایم شورای امنیت، با یک جانبه و غیر سازنده خواندن طرح عباس اعلام کرده است که با آن مخالفت خواهد کرد. طرح محمود عباس برای ارائه دوباره قطعنامه به شورای امنیت همزمان با آن صورت می گیرد که اسرائیل اعلام کرده است در حال بررسی گزینه های خود برای اعمال فشار بیشتر بر فلسطینیان پس از مسدود کردن میلیونها دلار از درآمدهای مالیاتی در واکنش به پیوستن فلسطین به دیوان بین المللی کیفری است.

نخست وزیر اسرائیل پیش از این با استناد به دولت نبودن فلسطین از دیوان بین المللی کیفری خواسته بود که تقاضای مقامات فلسطینی را برای پیوستن به اساسنامه دیوان رد کند. به علاوه اسرائیل با هدف متقاعد کردن دولتهای عضو اساسنامه به کاستن از منابع مالی دیوان اقدام به لابی با برخی دولتها کرده و خواهان قطع تأمین مالی دیوان از سوی دولتهایی چون کانادا، استرالیا و آلمان شده است.

همچنین به فاصله کمتر از یک هفته از اعلام این خبر که فلسطین از 1 آوریل 2015 به طور رسمی به دیوان بین المللی کیفری خواهد پیوست  یکی از دادگاههای فدرال ناحیه ای آمریکا در 13 ژانویه 2015 رسیدگی به اتهامات سازمان آزادیبخش فلسطین و تشکیلات خودگردان فلسطین در خصوص 6 مورد تیراندازی و بمب گذاری در بیت المقدس در سالهای 2002 تا 2004 را آغاز کرد. خواهانها مدعی هستند که خواندگان قانون ضد تروریسم آمریکا را نقض کرده اند و درصدد مطالبه خسارت تنبیهی به ارزش حدود 3 میلیارد دلار هستند.

به نقل از سایت انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد