سایت حقوقی دادآور
لیلا شمسی
یکی از وظایف زوج پس از ازدواج و برقراری رابطه زوجیت، پرداخت نفقه است که از حقوق مالی زن محسوب می‌شود. همین که نکاح به طور صحیح واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود.
نفقه چیست ؟
نفقه یعنی تأمین هزینه زندگی زن که باید توسط شوهرش پس از عقد ازدواج پرداخت شود بر همین اساس ماده ۱۱۰۷ اصلاحی ۱۳۸۱قانون مدنی می‌گوید: «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، البسه (لباس‌ها)، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض».
قبلاً ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه را محدود به مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت و خادم می‌دانست و نیازهای دارویی و بهداشتی آرایشی را مورد لحاظ قرار نداده بود و همین امر باعث انتقاد‌هایی نسبت به این ماده شده بود. تا اینکه پس از اصلاح این ماده، نفقه زن شامل چیزهایی می‌شود که برای زندگی متعارف نیاز است؛ بنابر این در صورتی که زن مریض شود حتی اگر هزینه‌های زیادی بخواهد، شوهر مکلّف به پرداخت آن است.
رعایت وضعیت و شرایط زن را به نشانه (معروف)، ملاک تعیین نفقه قرار داده‌اند. بنابر این دیدگاه، توانایی مرد برای پرداخت نفقه مورد لحاظ نیست بلکه وضعیت و شرایط زن ملاک تعیین مقدار نفقه است و به این منظور جهت تعیین وضعیت و محتوای نفقه رجوع به عرف لازم می‌دانند. در صورت اختلاف در مقدار نفقه، محاسبه میزان آن بر مبنای شئونات خانوادگی زن عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد، بر عهده دادگاه خانواده خواهد بود.
مانعیت نشوز از استحقاق نفقه
چون فلسفه تعیین نفقه برای زن، استحکام خانواده و حمایت از زندگی مشترک است، زن در صورتی مستحق نفقه خواهد بود که بدون دلیل از وظایف زناشویی امتناع نکند؛ در حقیقت حکم ماده ۱۱۰۶ قانون‌مدنی: (درعقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است)، مقید است به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی: (هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند ،مستحق نفقه نخواهد بود). در اصطلاح حقوقی و فقهی به زنی که از وظایف زناشویی امتناع کند ناشزه گفته می‌شود و ناشزه نفقه ندارد.
شرایط پرداخت نفقه:
عقد دائم: نفقه برای عقد ازدواج دائم است و در عقد موقت زن مستحق نفقه نیست .
عدم نشوز زن: همین که زن حاضر به ایفای وظایف زناشویی باشد مستحق نفقه خواهد بود و در صورت امتناع از وظایفی که قانوناً بر عهده اوست ، مستحق نفقه نخواهد بود.
ضمانت اجرای نفقه:
برای دریافت نفقه، توافق طرفین مقدم بر هر چیزی است و اصولا در روابط خانوادگی اخلاق و توافق مقدم بر مسائل قضایی است ولی در صورت خودداری شوهر از پرداخت نفقه ، زن می‌تواند به دو صورت حقوقی و کیفری نسبت به حق خویش اقدام کند.
۱)کیفری:
شکایت کیفری به دادسرا به اتهام ترک انفاق که پس از بررسی و اثبات آن ، دادگاه مردی را با داشتن استطاعت ازپرداخت نفقه خودداری می کند. طبق ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می کند.البته در این روش مجازات شوهر، برای عدم پرداخت نفقه است و نمی توان از او نفقه را دریافت کرد و برای مطالبه نفقه که امر حقوقی است باید به دادگاه حقوقی مراجعه کرد.
۲)حقوقی:
زن با ارائه دادخواست مطالبه نفقه به دادگاه خانواده ، شوهر را ملزم به پرداخت نفقه می کند.در صورت عدم اعسار (توانایی‌مالی) زوج و توانایی بر پرداخت نفقه ، زوج ملزم به پرداخت می‌شود.نفقه زوجه نه تنها شامل ایام جاری زندگی می شود بلکه نفقه ایام گذشته نیز از طریق ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده قابل مطالبه است و در صورت محکومیت مرد ، مشمول قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می شود.
به نقل از سایت روزنامه قانون
