مصاحبه خواندنی استاد بهمن کشاورز با روزنامه آفتاب یزد
گاهی در پروندههای خاص میبینیم که وکیل از موکلش درست دفاع نمیکند. البته بیشتر در پروندههایی که انزجار جامعه نسبت به آن زیاد بوده. با این وکلا برخورد قانونی میشود یا خیر؟
اینکه شده یا نشده من خبر ندارم، ولی در اینکه این برخورد، حتما تخلف انتظامی بسیار شدید است، هیچ تردیدی نیست. اگر اصل ۳۵ قانوناساسی اطلاقی دارد که «شامل آحاد مردم» میشود ما وکلا هم به این اطلاق ماخوذ هستیم.
کلارنس دارو، وکیل مشهور آمریکایی، شیکاگویی و وکیل اتحادیههای کارگری و وکیل جنایی بسیار بزرگی بود که حقالوکالهای که از پروندههای جنایی میگرفت باعث میشد از اتحادیههای کارگری مجانی دفاع کند. ایشان گفته بود «افتخار من این است که هیچ وقت دستی را که برای کمک به سمت من دراز شد پس نزنم. صرفنظر از اینکه متهم به چه اتهامی متهم است.»
عین این جمله را دیگر وکلای بزرگ جهان هم گفتهاند. مثلا ساموئل لیبوویتز (وکیل نیویورکی)، مارشال هال (وکیل در انگلستان) و… این یک اصل است که وکیل باید به آن ماخوذ باشد و معتقد.
من همیشه به دوستان توصیه کردم و گفتم در یک مورد شما نه تنها میتوانید، بلکه مکلف هستید وکالت را نپذیرید و آن زمانی است که به یک علت نسبت به شخص متهم یا نسبت به پرونده و موضوع پیشداوری دارید. یعنی در روزنامه مطلبی خواندید و میگویید عجب آدمی است.
اگر این آدم پیش شما آمد، شما باید رک و راست بگویید من نمیپذیرم. برای اینکه ممکن است به یک لحظهای برسید که به علت وجود این پیشداوری ، چیزی را که باید در دفاع از موکل بگویید ،نگویید یا آنچه را که باید نگویید ،بگویید. این خیانت است که بدترین اقدام در وکالت محسوب می شود.
آیا این پیشداوری سراغ قضات هم میآید؟
تحقیقی میدانی حدود ۴۰، ۵۰ سال پیش در آمریکا انجام شد . این تحقیق مبتنی بر این بود که هر حقوقدانی اعم از وکیل و قاضی به محض اینکه یک مطلبی (یا به قول فرنگیها کِیسی) مطرح شده و از اصول آن مطلع میشود، فوری در ذهنش تصمیم میگیرد آن هم در ناخودآگاه، بعد ناخودآگاه به کمک خودآگاه میآید و او به دنبال اثبات تصمیمش میرود.
مبارزه با پیشداوری محتاج تلاش زیادی است. در مورد قضاوت نه تنها لازم بلکه واجب است که از فضاهایی که پیشزمینه میدهند دوری کرد. اگر قضات کوچکترین اظهار نظری راجع به ماهیت قضیه بکنند، در آن پرونده خاص منعزل میشوند. یعنی دیگر حق ندارند، اظهارنظر کنند و باید کنار بروند.
رسانهها و فضای مجازی چقدر در موضوع پیشداوری موثر هستند؟
بدون تردید تاثیر دارند. به همین دلیل هم در سیستم «کامن لو» در پروندههای جنایی وقتی زمان دادرسی تمام میشود و هیئت منصفه به نتیجه نرسیده، در بسیاری از موارد هیئت منصفه مجبورند در هتل بمانند و فردا به دادگاه بروند. در این شرایط به آنها تذکر داده میشود که در هیچ شرایطی در مورد این پرونده با کسی صحبت نکنید، روزنامهها را هم نخوانید و اخبار را دنبال نکنید، تا زمانی که به رای برسید.
تردیدی نیست که ذهن بشر تاثیرپذیر است، بنابراین قضات خیلی باید احتیاط کنند که تحتتاثیر قرار نگیرند و بهخصوص اظهارنظر نکنند، زیرا بهطور طبیعی و بدون آنکه تذکری داده شود باید از پرونده کنار برود .البته قوهقضائیه و قضات هم حساسیت ویژهای به این مسئله نشان میدهند.
آفتاب یزد – ۹ شهریور
برگرفته از کانال بهمن کشاورز
