تصمیم‌گیری برای فیلترینگ تلگرام به خط پایان رسید

سایت حقوقی دادآور

بعد از ماه‌ها کش و قوس فردا قرار است تکلیف فیلترینگ شبکه پیام‌رسان «تلگرام» در جلسه «کمیته فیلترینگ» مشخص شود. شبکه‌ای که در ماه‌های اخیر و با توجه به استقبال کاربران ایرانی از آن، همواره خبرساز بوده است. مسوولان وزارت ارتباطات همواره تاکیدشان بر عدم فیلترینگ این شبکه بوده است، اما دبیر این کمیته نظر دیگری دارد؛

حال باید دید در جلسه‌ای که فردا با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‌های مختلف و مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد پرونده فیلترینگ این شبکه پر مخاطب بسته می‌شود یا باز هم این پرونده در تعلیق باقی خواهد ماند؟ کمیته فیلترینگ جلسه‌ای را در محل دادستانی کل کشور تشکیل خواهد داد تا به پرونده تلگرام رسیدگی کند. نماینده وزارتخانه‌های اطلاعات، آموزش و پرورش، ارتباطات، دادگستری، علوم، فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین نماینده سازمان صدا و سیما، فرمانده نیروی انتظامی و یکی از نمایندگان کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، اعضای کمیته فیلترینگ هستند که قرار است در جلسه روز چهارشنبه در مورد ادامه فعالیت این شبکه خبررسان تصمیم بگیرند. جلسه‌ای که در آن موافقان فیلترینگ کلی تلگرام با موافقان فیلترینگ هوشمند (فیلتر شدن بخشی از امکانات ارایه شده توسط این شبکه) آن به گفت‌وگو خواهند نشست. در واقع در این جلسه نمایندگان دولت ٧ رای و غیردولتی‌ها ۴ رای خواهند داشت. هفته پیش رییس‌جمهور در جلسه شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد: «تسهیل دسترسی و استفاده مردم از امکانات فضای مجازی و همزمان مقابله با سوءاستفاده از تبادل اطلاعات و آسیب‌های آن باید مورد اهتمام باشد.» محمود واعظی وزیر ارتباطات هم همواره تاکید داشته که وزارت ارتباطات تلگرام را فیلتر نخواهد کرد و در پاسخ به سوالات در این زمینه، مضمونی ثابت در سخنانش داشته است که: «دولت به طور جدی به دنبال حفظ حریم خصوصی مردم است و تلاش دارد مردم به شبکه‌هایی که در اختیار وزارت ارتباطات است اعتماد داشته باشند. فعالیت این شبکه‌ها تا جایی که سالم باشد و به‌گونه‌ای باشد که مردم آن را تایید کنند قطع نمی‌شود، اما قطعا اگر این شبکه‌ها از خطوط قرمز گذر کنند فعالیت آنها محدود خواهد شد.» حال باید دید نمایندگان دولت از وزارتخانه‌ها می‌توانند دبیر کمیته و اعضا مخالف را که حامی فیلترینگ هستند قانع کنند یا نه. عبدالصمد خرم‌آبادی معاون دادستان کل کشور در امور فضای مجازی و دبیر کمیته فیلترینگ از حامیان فیلتر شدن تلگرام است و در صحبت‌هایش با رسانه‌ها عنوان کرده است: «شبکه‌های پیام رسان موبایلی خارجی نظیر واتس آپ، وایبر و تلگرام، قوانین کشور ما را رعایت نمی‌کنند و به دلیل سهل‌انگاری وزارت ارتباطات، در حال حاضر این شبکه‌ها علاوه بر اینکه زمینه جاسوسی گسترده بیگانگان از ارتباطات شهروندان کشور را فراهم کرده‌اند، به بستر امنی برای تهاجم فرهنگی و ارتکاب جرایم سازمان یافته و انتشار گسترده محتوای مبتذل و مستهجن نیز تبدیل شده‌اند.» او گفت: « برای مقابله با آسیب‌های ناشی از محتوای مجرمانه شبکه‌های اجتماعی خارجی سه اقدام اساسی باید انجام شود. اقدام اول این است که به شبکه‌های اجتماعی وابسته و مرتبط با کشورهای معاند و سرویس‌های جاسوسی بیگانه، به هیچ عنوان اجازه فعالیت داده نشود و این گونه شبکه‌ها به‌طور کامل مسدود شوند. اقدام دوم این است که صرفاً به آن دسته از شبکه‌های اجتماعی خارجی غیرمعاند اجازه فعالیت در فضای مجازی کشور داده شود که اولاً از قوانین ایران کاملا تبعیت کنند، ثانیاً سرورهای خود را به داخل کشور منتقل کنند و ثالثاً از مراجع ذی‌صلاح مجوزهای لازم را اخذ کنند.» روز گذشته فرمانده نیروی انتظامی تهران هم در حاشیه همایش روسای پلیس فتا از نحوه نظارت پلیس بر این شبکه اجتماعی خبر داد و گفت: «ما فضای مجازی را فرصت می‌دانیم که البته می‌تواند تهدیداتی هم داشته باشد. هر موضوعی را که قانون برای ما تعریف کند، به آن ورود کرده و مطابق قانون عمل می‌کنیم.» سردار حسین اشتری همچنین در مورد نحوه فعالیت پلیس در شورای عالی فضای مجازی هم گفت: «در شورای عالی فضای مجازی تصمیمات و سیاست‌های کلی براساس تدابیر مقام معظم رهبری مطرح و ابلاغ می‌شود. در این زمینه مطابق با دستورات قضایی و قوانین با متخلفان و محتوای مجرمانه نیز برخورد خواهد شد.» شبکه خبررسان تلگرام یکی از محبوب‌ترین شبکه‌ها بین کاربران تلفن‌های هوشمند ایران است. طبق اعلام رسمی وزارت ارتباطات این شبکه در ایران توسط ١۴ میلیون نفر مورد استفاده قرار می‌گیرد، این آمار در صورتی اعلام شده است که سایت رسمی تلگرام تعداد کاربران ایرانی خود را ٢٠ میلیون نفر اعلام کرده است. بحث‌ها و خبرهای مربوط به فیلترینگ تلگرام در حالی در خبرگزاری‌ها و سایت‌های تحلیلی و خبری منتشر می‌شوند که در انتهای هر خبر آدرس کانال تلگرام سایت مربوطه هم درج شده و از مخاطبان دعوت شده تا به کانال این سایت‌ها در تلگرام بپیوندند و این نشان می‌دهد که استفاده از این شبکه این روزها تنها یک سرگرمی صرف نیست بلکه تبدیل به رسانه‌ای پرمخاطب و پراستفاده شده است که می‌تواند با امکانی به نام کانال که به تازگی به این شبکه اضافه شده است تحولی در عرصه رسانه محسوب شود. با تمام این حرف‌ها مسوولان مربوطه هر روز با اتکا به استفاده‌های غیراخلاقی از این شبکه‌ها احتمال فیلترینگ آن را مطرح می‌کنند. محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه هنوز از جلسه روز چهارشنبه مطلع نشده است، در رابطه با تاثیر‌گذاری فیلترینگ در کاهش استفاده‌های غیراخلاقی از این ابزار همه‌گیر در جامعه به «اعتماد» گفت: «فیلترینگ در حال حاضر تنها روشی است که امکان دسترسی آسان افراد را به شبکه‌های غیراخلاقی محدود می‌کند، و از آنجا که دولت و حاکمیت تکلیف قانونی دارد که نگهبان اخلاقیات جامعه باشد، به نظر می‌رسد فیلترینگ در حد خود می‌تواند موثر باشد.» موضوع فیلترینگ شبکه‌های مجازی و سایت‌های مختلف در ایران عمری به اندازه اینترنت دارد. از همان زمان که اینترنت در ایران تبدیل به ابزاری همگانی شد، موضوع فیلترینگ و دور زدن آن هم مطرح بوده و هست. حال اینکه اعمال فیلترینگ تا چه اندازه توانسته است میل کاربران اینترنت را به استفاده از سایت‌های غیرقانونی و غیرمجاز کاهش دهد سوالی است که پاسخش را می‌شود در میزان استفاده از فیلترشکن توسط کاربران و همچنین فروش vpn از سوی سازمانی رسمی مانند مخابرات، به روشنی یافت. محمد سلطانی‌فر، استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات در رابطه با مبحث فیلترینگ و نتیجه‌بخش بودن آن به «اعتماد» گفت: «تجربه وایبر و کند شدن وایبر به هر دلیلی، و جایگزینی تلگرام به جای آن، و جایگزین‌های دیگری که بعد از کند شدن این شبکه اجتماعی شکل گرفت، این نتیجه را اثبات کرد که دستکاری در تکنولوژی‌هایی که در قالب شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، بدون جایگزین کردن فضای بهتر نمی‌تواند منجر به دستیابی به اهدافی که فیلتر‌کنندگان به دنبال آن هستند، شود. اینکه محتوای یک شبکه اجتماعی مجرمانه و غیراخلاقی است، به ذات این شبکه برنمی‌گردد، بلکه برمی‌گردد به محتوایی که در آن قرار می‌گیرد. در یک ظرف غذا هم می‌شود بهترین غذاها را تهیه کرد و قرار داد که استفاده‌کنندگان از آن لذت ببرند و هم می‌شود مواد مسمومی در آن قرار داد که می‌تواند به استفاده‌کنندگان آن آسیب بزند.» او گفت: «ما زمانی که به مردم نحوه استفاده صحیح از این شبکه‌ها را آموزش نداده‌ایم، و سطح سواد رسانه‌ای مردم را بالا نبرده‌ایم که مردم با علم و آگاهی وارد این شبکه‌ها شوند و در کنار این آگاه‌سازی، گروه‌های تولید‌کننده محتوا را آماده نکرده‌ایم که از طریق آنها بتوانیم محتوای درستی را برای کاربران تهیه کنیم و در مرحله بعد تولید‌کنندگانی را که در این فضا محتوای مفید تولید می‌کنند را تشویق نکرده‌ایم، نباید توقع داشته باشیم که از این فضا نتیجه دیگری بگیریم. از کوزه همان برون تراود که در اوست. سیاستگذاری‌های ما به گونه‌ای نبوده که محتوایی در این فضا شکل بگیرد که برون‌داد آن مسیری را برای ما شکل بدهد که خوشایندمان باشد. و در چنین شرایطی نباید توقع داشته باشیم که دیگران در این فضایی که در اختیارمان است غذای نامطلوب تولید نکنند. به همین انگیزه تلگرام مقصر نیست، به همان دلیل که وایبر و سایت‌ها و وبلاگ‌ها مقصر نبودند. ما نباید کوتاهی‌مان در تولید محتوای مناسب را به گردن ابزار و بستر ارایه‌کننده امکانات بیندازیم.» حال باید دید خروجی جلسه فردای کمیته فیلترینگ، فیلتر شدن تلگرام در ایران خواهد بود یا حذف امکان دسترسی به کانال در این شبکه پیام‌رسان و آنچه فیلترینگ هوشمند خوانده می‌شود و محدودیتی جدید همان‌طور که در تابستانی که گذشت مدیران تلگرام به درخواست وزارت ارتباطات ایران، امکان دسترسی به روبات‌های سازنده استیکر را برای کاربران ایرانی مسدود کردند.

به نقل از سایت روزنامه اعتماد