پرسش و پاسخ ها
آیا می دانید که …(۳۸)
حبس محکوم از چه زمانی قابل محاسبه است و آیا حبس پیش از محکومیت یا ایام بازداشت توسط ضابطین قضایی یا ایام تحت الحفظ بودن نیز قابل اعمال در ایام محکومیت قطعی است؟
ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی میگوید: «مدت کلیه حبسها از روزی شروع میشود که محکوم علیه به موجب حکم قطعی قابل اجرا، محبوس شده باشد.
تبصره- چنانچه محکوم علیه قبل از صدور حکم به علّت اتهام یا اتهاماتی که در پرونده امر مطرح بوده بازداشت شده باشد دادگاه پس از تعیین تعزیر، از مقدار تعزیر تعیین شده یا مجازات بازدارنده به میزان بازداشت قبلی وی کسر میکند».
نظریههای اداره کل حقوقی قوه قضاییه
– نظریه ۵۱۳۸/ ۷- ۲۳/ ۷/ ۱۳۷۳: مقصود از بازداشت مندرج در تبصره ذیل ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی بازداشت ناشی از تأمینات مأخوذه است اعم از آنکه تأمین قرار بازداشت موقت باشد یا کفالت و وثیقه که متهم به علت عجز از معرفی کفیل یا تودیع وثیقه بازداشت شود به عبارت دیگر متهمی که قادر به معرفی کفیل و یا تودیع وثیقه نیست و به آن جهت بازداشت میگردد، چون آن بازداشت خارج از اراده او است لذا باید مشمول تبصره یادشده قرار گیرد.
– نظریه ۸۴۸۱/ ۷- ۱۷/ ۱۲/ ۱۳۷۳: مقررات ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی و تبصره ذیل آن از قواعد آمره و تکلیفی است و قانونا دادگاه مجاز به عدم احتساب بازداشت ایام گذشته نمیباشد.
اعمال تبصره ذیل ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی و احتساب بازداشت ایام قبلی صرفا در مورد محکومیت به جرمی است که به اعتبار آن، قرار بازداشت یا تأمین صادر شده باشد و متهم به لحاظ همان جرم در زندان باشد لذا ایام بازداشت قبلی در مورد پروندههایی که منتهی به برائت متهم گردیده است را نمیتوان قانونا به عنوان بازداشت قبلی متهم در مورد پروندهای که محکوم شده است احتساب کرد.
– نظریه ۵۱۹۱/ ۷- ۲۲/ ۸/ ۱۳۷۴: کسر بازداشت قبلی با لحاظ تبصره ذیل ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی در ارتباط با جرایم تعزیری یا بازدارنده است و شامل حدود و قصاص نمیباشد.
– نظریه ۱۵/ ۷- ۱۲/ ۲/ ۱۳۷۷: منظور از بازداشت قبلی هر نوع توقیف و یا حبس است که پیش از صدور حکم از طرف مراجع قضایی و یا انتظامی صورت گرفته است، توقیف متهم از طرف ضابطین قوه قضاییه از مصادیق بارز آن است بنابراین احتساب آن بلااشکال است.
– نظریه ۳۸۷۱/ ۷- ۲/ ۶/ ۱۳۷۷: احتساب ایام بازداشت مربوط به چک از زمانی شروع میشود که متهم با صدور قرار وجه الضمان به زندان معرفی شده و ایّامی که پیش از آن در جهت رسیدگی به پرونده قتل بازداشت بوده است قابل محاسبه نیست.
– نظریه ۱۰۱۲۹/ ۷- ۲۹/ ۱۰/ ۱۳۸۰: رأی وحدت رویه ۶۵۴- ۱۰/ ۷/ ۱۳۸۰ به محکومیتهای قبل از صدور آن نیز قابل تسری است، زیرا در این رأی بین محکومیتهای قبل و بعد از صدور آن تفکیکی ملاحظه نمی شود، مضافا به اینکه با توجه به ماده (۱) قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ که ناظر به اجرای احکام کیفری نیز میباشد، لذا قواعد و مقررات مربوط به اجرای احکام کیفری که از جمله مقررات آیین دادرسی کیفری است که با توجه به شکلی بودن، مقررات مورد بحث عطف به ما سبق میگردد.
– نظریه ۲۳۹۰/ ۷- ۲۷/ ۵/ ۱۳۸۲: حکم محکومیت به استرداد وجوه مأخوذه (رشوه) محکومیت جزایی محسوب میشود زیرا در تبصره ۲ ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری تصریح شده است «مال ناشی از ارتشاء به عنوان تعزیر رشوه دهنده به نفع دولت ضبط خواهد شد». بنابراین ایام بازداشت محکوم، به علت نپرداختن آن باید از مبلغ محکوم به کسر گردد.
– نظریه ۴۸۳۹/ ۷- ۱۴/ ۷/ ۱۳۸۲: چون دستگیری محکوم علیه و جلب او که احتمالا چندین روز طول میکشد، در اجرای حکم صورت میگیرد لذا مدتی که محکوم علیه تحت الحفظ بوده تا انتقال او به زندان، جزو مدت محکومیت او احتساب خواهد شد.
– نظریه ۲۲۹/ ۷- ۲/ ۳/ ۱۳۸۳: به استناد رأی وحدت رویه ۶۵۴- ۱۰/ ۷/ ۱۳۸۰ محاسبه بازداشت قبلی و کسر مدت آن از محکومیت جزای نقدی، اختصاص به محکومین دادگاههای نظامی دارد و قابل تسری به محکومین دادگاههای عمومی و انقلاب نیست. زیرا قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری در مورد آنان قابل اجرا نیست و به همین دلیل در رأی وحدت رویه مذکور، ذکری از تبصره ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ نشده است. به عبارت دیگر در مورد محکومین دادگاههای عمومی و انقلاب تبصره ذیل ماده ۲۹۵ قانون مآرالذکر جاری است و رأی وحدت رویه شامل محکومین دادگاههای اخیر الذکر نیست.
– نظریه ۳۴۱۹/ ۷- ۱۴/ ۵/ ۱۳۸۳: چون در جرایم مشهود ضابطین دادگستری مستندا به ماده ۲۴ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ میتوانند مجرمین را تا ۲۴ ساعت در بازداشت نگهداری کنند. بنابراین این مدت نیز جزء ایام بازداشت محسوب و از مدت محکومیت او کسر میشود، زیرا این بازداشت به دستور قانون صورت گرفته و از حقوق متهم به شمار میرود.
به نقل از ایسنا