روش های تشخیص مستثنیات از اراضی ملی
اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون (۱۳۴۱) و یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص یک یا چند یا همه ویژگی‌های ذیل را داشته باشد زمین احیا شده یا مستثنیات است:
1- عملا به عنوان زمین کشاورزی ( زراعی یا باغی ) مرسوم و معروف باشد.
2- اگر عرفا و عملا داخل در مجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد.
3-اگر در حوزه آبیاری یک منبع آبی ( چاه - چشمه - قنات - رودخانه و... ) قرارداشته باشد.
4-اگر تسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد.
5-اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد و عرفا و عملا به نام زمین دیمزار مرسوم باشد.
6-اگر زمین دیمزار یا آبی زار و محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد.
7-اگر تحجیر شده باشد ( هر عملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر می‌گویند مثل سنگ چینی دور زمین جمع آوری سنگ‌ها و توده کردن آن‌ها نهرکندن دور زمین و امثال آن)
8-اگر جوی‌های قدیمی و یا آثار جوی‌های قدیمی منشعب از بندهای رودخانه ای در بالادست زمین مشاهده شود.
9-اگر جوی‌های قدیمی و یا آثار جوی‌های قدیمی که آب قنوات یا چشمه سارات قدیمی را به زمین می رسانده یا می رساند در زمین مشاهده شود.
10- اگر درختان کهن سال در مسیر جوی‌های قدیمی و اطراف باشد.
11-اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل بالاترین جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد. معمولا اراضی واقع در بالادست جوی چون از ابتدا آب به آن‌ها سوار نمی شده اراضی غیر احیاشده هستند و اراضی زیر جوی چون آب به آن‌ها سوار بوده اراضی احیاشده اند.
12- اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل: خانه باغ - کومه - گاش دامداری - آب انبار - و غیره امثال آن و یا آثاری از آن‌ها در محل وجود داشته باشد.
13-اگر زمین به صورت بندسار باشد و منطقه پوشیده از بندسارهای متعدد قدیمی ( معروف به زوله ) باشد و سابقه و آثار بهره مندی قدیمی از آب‌های جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد.
14-اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه های پایای مرتعی نباشد
15-اگر پوشش گیاهی موجود آثار زراعت‌های قبل و زراعت‌های قدیمی تر باشد.
16-اگر در عکس‌های هوایی محل مورد نظر با استفاده از ابزار استرئوسکوپ آثار احیای قدیمی ( به شرح فوق ) مشاهده شود. مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکس‌های هوایی را داشته باشد.
17-اگر زمین مورد نظر در نقشه های هوایی که بر اساس عکس‌های هوایی ترسیم شده اند در بخش اراضی مزروعی ( رنگ زرد ) واقع باشد . تشخیص این امر نیز فوق العاده حساس است و کارشناسان باید سعی کنند که از نقشه های هوایی نهایتا برای اثبات سایر دلایل خود استفاده کنند.در مواردی اراضی احیاشده قدیمی دیمی در نقشه هوایی در بخش اراضی ملی( رنگ سفید) تعیین شده است .
18-گر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیبدار بدهد.
19- درمناطق دیمزار راه ها و گذرگاه‌هایی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آن‌ها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیمزار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آن‌ها به جای باشد.
@dadavar
21-اگر در قسمتی از اراضی آثاری از خرمنگاه های قدیمی مشاهده شود . معمولا این خرمنگاه های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده کند.
22-در نحوه آرایش زمین آثار شخم و شیار و قطعه بندی و کرت بندی و بیجه بندی های قدیمی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود .
23-وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفا به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد.
24-️اگر شیب زمینی مناسب و جنس خاک مستعد زراعت باشد اگر چه که ممکن است سال‌ها دور از کشت بوده و آثار زراعت محو شده باشد اما وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی تواند بیکار مانده باشد و مردمان سختکوش گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده را می نموده اند.
به نقل از سایت باشگاه خبرنگاران
