ارکان جرائم رانندگی
ركن قانونی صدمات ناشی از رانندگی در دو ماده 714 و 725 قانون مجازات اسلامی
بیان شده است.
مطابق ماده 714 همین قانون: «هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات
دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسائط نقلیه زمینی، آبی و هوایی) یا متصدی
وسیلۀ موتوری، منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتكب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به
پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محكوم می‌شود».
همچنین طبق مادۀ 725 همان قانون نیز «هر یك از مأمورین دولت كه متصدی تشخیص مهارت و دادن گواهینامه رانندگی هستند اگر به كسی كه واجد شرایط رانندگی نبوده، پروانه بدهند به حبس تعزیری از شش ماه تا یك سال و به پنج سال انفصال از خدمات دولتی محكوم خواهد شد و پروانه صادره نیز ابطال می‌گردد».
*ركن مادی
جرائم صدمات بدنی ناشی از رانندگی شامل موارد زیر می‌شود:
الف- عمل مرتكب: كه ممكن است به صورت فعل (عبور از معابر ممنوعه و تصادف با عابر
پیاده) یا فعل ناشی از ترك فعل باشد مانند این‌كه راننده‌ای ترمز اتومبیل خود را
تعمیر نكند (ترك فعل) و بعد با همان وسیله رانندگی كند و به دیگری صدمه وارد
سازد(فعل).
ب- خطاء مرتكب:
مصادیق خطاء جزایی عبارتند از :
1- بی‌احتیاطی: یعنی این‌كه شخص بدون توجه به آثار عملی كه عرفاً قابل پیش‌بینی است اقدام به انجام كاری می‌كند و منتهی به قتل یا صدمه به غیر می‌شود.
2- بی‌مبالاتی : شخص نتیجه عمل را ، كه همان اضرار به غیر است ، پیش‌بینی می‌كند اما سهل انگاری كرده و مرتکب جرم می‌گردد.
3 - عدم مهارت: یعنی دست زدن به كاری كه مرتكب از نظر بدنی و مادی یا
معنوی(از نظر اطلاعات لازم) بر آن تسلط ندارد.
4- عدم رعایت نظامات دولتی:
نظامات دولتی ، هر نوع قانون یا مصوبه یا آیین‌نامه و حتی بخش‌نامه‌های كلی دولتی
است كه در رانندگی ، كلیه افراد ملزم به رعایت آن می‌باشند. باید بین عدم رعایت
نظامات دولت و صدمه وارده رابطۀ علیت وجود داشته باشد و صرف خطا موجب مسئولیت كیفری
نخواهد شد.
ج: وسیله ارتكاب:
وسیله نقلیه اعم از زمینی، آبی و هوایی و نیز اعم از دوچرخه موتوردار مثل موتور
سیكلت و سایر وسایل موتوری است و وسایل نقلیه بدون موتور مشمول قانون نمی‌باشند.
د: سمت مرتكب: مرتكب باید راننده وسیله نقلیه باشد و عمل مرتكب باید ماهیتاً رانندگی تلقی شود.
ه : نتیجه جرایم ناشی از رانندگی؛ این جرم از جرایم مقید بوده و باید یكی از دو نتیجه سلب حیات و یا سایر صدمات بدنی حاصل شود .
موارد مشدده جرایم رانندگی:
الف- مستی در حین رانندگی
ب- نداشتن گواهینامه مربوط به آن وسیله نقلیه
ج- سرعت غیر مجاز
د- رانندگی با وسیله نقلیه دارای عیب و نقص
ه- وقوع حادثه در محل عبور عابر پیاده
و- نرساندن مصدوم به مراكز درمانی
ز- رانندگی از محل‌هایی كه عبور از آن ممنوع است.
در تمام موارد فوق مجازات مرتكب به بیش از دو سوم حداكثر مجازات مقرر افزایش یافته و دادگاه
می‌تواند علاوه بر این مجازات ، مرتكب را به یك تا پنج سال محرومیت از رانندگی یا
تصدی وسایل موتوری محکوم نماید.
موارد مخففه جرایم رانندگی:
تبصره 2 ماده 719 مقرر می‌دارد :
«هرگاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و
یا مأمورین مربوطه را از واقعه آگاه كند و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و
تخفیف آلام مصدوم را فراهم كند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد
نمود».
**سید علی شاه صاحبی؛ وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
به نقل از سایت باشگاه خبرنگاران
