پژوهش «هیتر هریسون» در کتاب «جنگ سایبری و حقوق جنگ» به ثمر نشست
سایت حقوقی دادآور
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «جنگ سایبری و حقوق جنگ» نوشته هیتر هریسون دنیس با مقدمه غلامرضا جلالی فراهانی به همت انتشارات جهان جام جم منتشر شده است.
کتاب «جنگ سایبری و حقوق جنگ» در هفت فصل با عناوین «جهانی که در آن به زیست و ستیز می‌پردازیم»، «حملات شبکه‌ای رایانه‌ای به مثابه توسل به زور در حقوق بین‌الملل»، «حمله مسلحانه و واکنش به آن در عصر دیجیتال»، «قابلیت اعمال حقوق مخاصمات مسلحانه در حملات شبکه‌ای رایانه‌ای»، «هدف‌گیری و اقدامات احتیاطی در حمله»، «تدابیر حمایتی خاص» و «ابزار و روش‌های جنگ» سامان یافته است.
به گفته مترجمان این اثر، کتاب حاضر، حاصل بخشی از پژوهش «هیتر هریسون دنیس» محقق دوره فوق دکترای مرکز حقوق بین‌الملل کالج دفاع ملی سوئد است که به تطبیق قواعد حقوق جنگ بر جنگ‌های سایبری و مسائل مطروحه در این باره پرداخته است. این اثر در نوع خود، جدید و واجد ویژگی‌هایی است که آن را قابل توجه می‌سازد: اولاً تنها اثری است که تاکنون بحث جامعی را درباره حقوق جنگ و جنگ‌های سایبری تدوین کرده است؛ یعنی هم به حقوق توسل به زور (jus ad bellum) و هم حقوق قابل اعمال در جنگ (jus in bello) در جنگ‌های سایبری پرداخته است. ثانیاً، به راهنمایی دکتر «کریستوفر گرین وود»، استاد برجسته و صاحب‌نظر در این عرصه انجام پذیرفته است. ثالثاً، از سوی «مایکل اشمیت»، که ایشان هم صاحب‌نظر و مؤلف مقالات عدیده‌ای در این زمینه هستند، بازبینی و تنقیح شده است.
محمدجواد عربیان، سرپرست گروه ترجمه کتاب در پیشگفتار می‌نویسد: «بعضی وقت‌ها فراموش می‌کنیم که فضای سایبر تا چه حد تازگی دارد. برای اولین‌بار در سال 1969 وزارت دفاع آمریکا تحت پروژه ARPANET شروع به اتصال محدود چند رایانه به یکدیگر کرد و در سال 1972 کدهای تبادل داده (TCP/IP) ایجاد شدند تا یک اینترنت اولیه را که قادر به مبادله بسته‌های اطلاعات دیجیتال باشد، تشکیل شود.
در جهان امروز و در این سازمان‌ها، دولت‌ها و حتی افرادی که می‌خواهند پیشرفت کنند؛ فضا به هم پیوند خورده و فاصله بسیار کم‌رنگ می‌شود و تأثیر و تأثر از همدیگر به شدت افزایش می‌یابد. فضای سایبری، فضایی بسیار ساده و روان و در عین حال بسیار پیچیده، با بازیگران متعدد و اهداف و انگیزه‌های گوناگون است. علی‌رغم فراهم نمودن امکانات و دسترسی‌های فراوان در فضای سایبری، از یک سو تهدیدات و آسیب‌پذیری در این عرصه به صورت فزاینده‌ای رو به افزایش است و از سوی دیگر، همچنان که تهدیدات این حوزه پیچیده است، مقابله با آنها هم پیچیده و دشوار است.
روزگاری جنگ‌ها و حملات با ابزار و ادواتی نظیر چوب و سنگ به عنوان سلاح درمی‌گرفت و در عصری دیگر این ابزارها و ادوات به سلاح‌های ویرانگری بدل گشت. اما این پایان ماجرا نبود. ظاهراً پس از آنکه نگرانی‌های متعددی در میان ابناء بشر درباره انواع سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیک با قابلیت کشتار جمعی بروز کرد؛ اینک نوع جدیدی از سلاح‌ها و جنگ‌ها تحت عنوان سلاح‌ها و جنگ‌های سایبری پدید آمده و جهان را در آستانه تهدید و نگرانی جدی قرار داده است؛ چنان‌که اخیراً از یک سو ایالات متحده و اروپا نگرانی خود را از ورود جهان به دوران جنگ‌های سایبری ابراز کرده و از سوی دیگر روسیه پیشنهاد عقد «پیمان چند جانبه منع جنگ‌های سایبری» را مطرح کرده است.
در 27 آوریل 2007 بخش‌های عمومی و خصوصی استونی هدف یک جنگ سایبری طولانی قرار گرفت که تا چندین هفته ادامه داشت. این حملات ریشه در کشورهای گوناگون مانند مصر، پرو و روسیه داشت. حمله سایبری به استونی اولین حمله از این دست نبود. در طول بحران کوزوو، سه روز پس از بمباران ناتو در 30 مارس 1999، هکرها طی برنامه‌ای منظم با سنگین کردن بار سیستم پست الکترونیکی ناتو، آن را مختل کردند. این نزاع همچنین شاهد تلاش دولت آمریکا برای اختلال در فرماندهی و کنترل توسط میلوشوویچ بود. سپس در حمله سال 2001 پرهزینه‌ترین حمله رایانه‌ای به دولت آمریکا صورت گرفت. آن‌گونه که ادعا شده هکرهای تحت حمایت روسیه به رایانه‌های وزارت دفاع آمریکا برای بیش از یک سال نفوذ داشته است. حمله سال 2010 به تأسیسات صنعتی و هسته‌ای ایران نیز از طریق کرم استاکس‌نت به منظور اختلال در برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان، نمونه دیگری از این دست می‌باشد. اما هیچ کشوری حمله سایبری به وسعت آنچه در استونی روی داد را قبلاً تجربه نکرده بود.
یکی از مسائل مورد توجه حقوق بین‌الملل در شرایط کنونی، پدیده حملات و جنگ‌های سایبری است. در این ارتباط سؤالات اساسی‌ای پیش روی حقوقدانان قرار گرفته که می‌بایست پاسخ‌های متناسب با آنها را در چارچوب‌های حقوقی موجود یافت و یا چارچوب حقوقی جدیدی برای آنها تدوین کرد.»
کتاب «جنگ سایبری و حقوق جنگ» نوشته هیتر هریسون دنیس و مقدمه غلامرضا جلالی فراهانی با شمارگان سه هزار نسخه در 378 صفحه به بهای 198 هزار ریال و به همت انتشارات جهان جام جم روانه بازار نشر شده است.