بررسی مصداق «کار نوعا کشنده» در هیات عمومی دیوان عالی
جلسه هیات عمومی شعب کیفری دیوان عالی کشور 23 آذر ماه به ریاست حجت الاسلام و المسلمین کریمی رئیس دیوان عالی کشور و با حضور حجت الاسلام و المسلمین مرتضوی مقدم معاون اول دادستان کل کشور، رؤسا، مستشاران و اعضای معاون شعب کیفری دیوان عالی کشور برگزار شد.
دستور جلسه رسیدگی به پرونده اصراری ردیف 95/33 اختلافی بین شعبه 17 دادگاه کیفری استان اصفهان و شعبه دوم دادگاه کیفری یک اصفهان از یک سو و شعبه 32 دیوان عالی کشور از سوی دیگر است.
خلاصه پرونده:
آقای «ف.ع» پس از مشاجره لفظی با آقای «س.ع» با تفنگ شکاری تک لول به سمت وی شلیک کرده و مصدوم، پس از اعزام به بیمارستان فوت کرده است. پزشکی قانونی علت فوت را خونریزی ناشی از اصابت گلوله به "کشاله ران" اعلام کرده است. متهم در دفاع از خود، اظهار داشته که مقتول حرفی را پشت سر من زده بود و باعث شد که خیلی عصبانی شوم و از او پرسیدم آیا شما این حرف را زده ای؟ و وی انکار می‌کرد.
متهم در ادامه افزوده که در همان حالت عصبانیت اسلحه تک لول را که قبلا فشنگ درون آن گذاشته بودم به سمت او گرفتم و می خواستم تیر را جلوی پایش بزنم که خیز برداشت و تیر به پای او خورد. من اسلحه را برای ترساندن مقتول به سمت وی گرفتم و او از جای خود بلند شد و به طرف من هجوم آورد تا اسلحه را از من بگیرد و اسلحه شلیک کرد. شاید انگشتم روی ماشه رفته باشد.
در تحقیقات به عمل آمده از شاهد ماجرا وی بیان کرده که متهم به مقتول گفت تو این حرف را زده‌ای و او انکار کرد و متهم به سمت مقتول اسلحه کشید و ناگهان صدای تیر را شنیدم و نگاه کردم دیدم مقتول به سمت متهم اسلحه را نشانه رفته و هر دو روی زمین افتادند؛ هنگام شلیک، متهم ایستاده بود و مقتول نشسته بود و هنگام اسلحه کشیدن، مقتول ایستاد و متهم شلیک کرد و تیر به مقتول خورد و اسلحه را از دست یکدیگر می کشیدند که من اسلحه را گرفتم و متهم فرار کرد.
شعبه هفدهم دادگاه کیفری استان اصفهان، فعل متهم را از مصادیق "کار نوعا کشنده" و منطبق با بند ب ماده 290 قانون مجازات اسلامی تشخیص داده و به تقاضای اولیای دم مقتول، حکم به قصاص نفس متهم صادر کرده است.
با فرجام خواهی محکومٌ علیه، پرونده به شعبه 32 دیوان عالی کشور ارجاع شده و این شعبه اجمالاً با این استدلال که «مدافعات متهم و اظهارات گواه مؤید عدم قصد قتل بوده و پایین تنه، به ویژه ران، منطقه یا موضع حساس نبوده تا دلالت بر عمدی بودن قتل نماید و به فرض که نقطه معینی از آن حساس باشد در عرف مردم شناخته شده نیست و اقدامات متهم به قصد ترساندن یا تنبه مقتول بوده، آن را از مصادیق قتل شبه عمد قرار می‌دهد» رای دادگاه بدوی را نقض و پرونده را به دادگاه هم عرض ارجاع کرده است.
پرونده به شعبه 18 دادگاه کیفری استان اصفهان ارجاع شده و این دادگاه پس از تشکیل جلسه رسیدگی و اعلام ختم دادرسی اجمالا به این مطلب استدلال کرده‌اند که:
«اسلحه آلت کشنده و قتاله محسوب می‌شود به ویژه که متهم از گلوله ساچمه ای استفاده کرده و موضع اصابت گلوله ساچمه ای عمدتاً و عرفاً کشنده محسوب می گردد؛ زیرا این قسمت ران محل عبور شریان‌های حیاتی و خون رسان بدن است.»
با توجه به استدلال فوق الذکر شعبه 18 دادگاه کیفری استان اصفهان مانند شعبه هفدهم، حکم به قصاص نفس متهم صادر کرده است.
شعبه 32 دیوان عالی کشور این رأی را به علت عدم رعایت برخی از تشریفات دادرسی، نقض و پرونده را به دادگاه هم عرض ارجاع کرده است. این بار شعبه دوم دادگاه کیفری اصفهان با احراز بزهکاری متهم و انطباق موضوع با بند ب ماده 290 قانون مجازات اسلامی رأی اصراری بر قصاص نفس متهم صادر کرده است.
نتیجه بررسی پرونده در هیات عمومی دیوان عالی کشور:
پس از فرجام خواهی محکوم‌ٌعلیه و ارسال پرونده به دیوان عالی کشور، با تصمیم شعبه سی و دوم، پرونده برای طرح در هیات عمومی شعب کیفری، حضور ریاست محترم دیوان عالی کشور ارسال شده است که پس از قرائت گزارش پرونده و استماع عقیده تعدادی از موافقین و مخالفین و نماینده محترم دادستان کل کشور، رأی گیری به عمل آمد که در نتیجه نظر شعبه 32 دیوان عالی کشور مبنی بر "قتل شبه عمد" با اکثریت آرا، مورد تایید قرار گرفت.